มีหมายเหตุโบราณสมัยปี พ.ศ.2473 บันทึกไว้ว่า เวลา 2 ทุ่ม 40 กว่านาทีเศษของวันจันทร์ที่ 5 พฤษภาคม ตรงกับขึ้น 8 ค่ำ เดือน 6 ปีมะเมียโทศก จ.ศ.1292 ได้เกิดแผ่นดินไหวในประเทศสยาม นาน 2 นาทีเศษก็สงบลง เป็นที่หวาดกลัวของประชาชน และขอให้สิ่งศักดิ์สิทธิ์คุ้มครอง
อันที่จริงแผ่นดินไหวครั้งนั้นไม่ได้เกิดในเขตประเทศไทย (สยามในปีนั้น) แต่เป็น “แผ่นดินไหวขนาดใหญ่ระยะไกล” ที่มีจุดเหนือจุดศูนย์กลางหรือ epicenter อยู่ในเมืองหงสาวดีของพม่า แต่ส่งแรงสั่นสะเทือนมาให้รับรู้ได้ถึงในประเทศไทย
เหตุการณ์นั้นเกิดในวันจันทร์ที่ 5 พ.ค. พ.ศ. 2473 เวลา 20:46 แผ่นดินไหวแมกนิจูด 7.5 ตามมาตราโมเมนต์ (7.3 Ml) ลึกลงไปใต้ผิวโลก 35 กม. วัดค่าความรุนแรงได้ระดับ IX ตามมาตรา RF [Rossi-Forel Intensity] scale จุดเหนือจุดศูนย์กลางแผ่นดินไหวหรือ epicenter อยู่ที่พิกัด 17.860°N 96.430°E ในเมืองพะโค หรือ อีกชื่อก็คือ เมืองหงสาวดี ประเทศพม่า
เหตุการณ์ครั้งนั้น ไทยไม่ได้รับคามเสียหายใดๆเนื่องจากอยู่ไกลจากศูนย์กลางแผ่นดินไหวมากเพียงแต่มีรายงานรู้สึกการสั่นไหวอย่างรุนแรงตามบันทึกโบราณด้านบน ส่วนในพื้นที่เมืองพะโคนั้นเสียหายอย่างร้ายแรง ตลิ่งแม่น้ำถล่มเป็นแถบใหญ่ บ้านเรือนประชาชนพังพินาศเกือบหมดสิ้น มีผู้เสียเสียชีวิตในจุดใกล้จุดศูนย์กลางแผ่นดินไหวราว 500 ราย และเจดีย์ทองคำที่มีความสูงที่สุดในพม่า นั่นคือ พระมหาธาตุเจดีย์ชเวมอดอ พังถล่มลงมาทั้งองค์
